Türkiye’de çekişmeli geçen, “Evet”in kazandığı halk oylaması, Avrupa’da yakın dönemde benzer sonuçların görüldüğü referandumları akıllara getirdi.
Avrupa ülkeleri son yıllarda yakın oranlarda biten bir dizi halk oylamasına sahne oldu. Demokratik iradeyi yansıtan sonuçlar, ortak kabulle uygulamaya girdi.
Brexit kararı yaklaşık yüzde 52 ile geldi
Birbirlerine yakın oranda sonuçlanan referandumların en önemlilerinden biri, yansımaları hala devam eden Brexit oylaması oldu.
İngiltere, Galler, İskoçya ve Kuzey İrlanda’dan oluşan Birleşik Krallık, sonuçları bütün Avrupa’yı etkileyen bir kararla geçen yıl haziran ayında Avrupa Birliği (AB) üyeliğini halk oylamasına sundu.
Gerilimli bir kampanya sürecinin ardından gerçekleşen halk oylamasına yüzde 72,2 oranında katılım görüldü. Çekişmeli oylamada seçmenlerin yüzde 51,9’u ülkenin AB’den ayrılmasından (Brexit) yana oyunu kullanırken, AB’de kalınmasını isteyenlerin oranı yüzde 48,1 olarak gerçekleşti.
İskoçya
Birleşik Krallık’ta 2014’te yapılan İskoçya’nın bağımsızlığıyla ilgili halk oylaması hararetli bir propaganda sürecinin ardından gerçekleşti.
Katılımın yüzde 85,59 olduğu halk oylamasında bağımsızlıktan yana oy verenlerin oranı yüzde 44,7’de kalırken, Birleşik Krallık içinde kalmaktan yana olanların oranı yüzde 55,3 oldu.
Halk oylamasının ardından taraflar, koşullarda “dramatik bir değişiklik” olmadıkça bağımsızlık tartışmasının rafa kaldırılması konusunda görüş birliğine vardı. Ancak Birleşik Krallık’ın Brexit kararı almasını dramatik değişiklik sayan İskoçya bölgesel hükümeti şimdi bağımsızlık için ikinci bir halk oylaması talep ediyor.
İskoç hükümetinin talebi Londra’daki merkezi hükümet tarafından kabul edilirse, İskoçya 2018 sonunda veya 2019 başında bağımsızlık için yeni bir referanduma gidecek.
İsviçre
İsviçre halkı AB ülkelerinden göçü sınırlamayı öngören bir teklifi 2014 yılında oyladı.
Sadece 19 bin 516 oy farkla sonuçlanan halk oylamasında teklife “Evet” diyenlerin oranı yüzde 50,3, “Hayır” diyenlerin oranı ise yüzde 49,7 oldu.
İtalya
İtalya da geçen yıl kapsamlı anayasa değişikliği öngören halk oylamasına sahne oldu.
Çift meclisli yasama sisteminin geçerli olduğu ülkede, parlamentonun üst kanadı Cumhuriyet Senatosu’nun yasama yetkilerini ciddi ölçüde törpüleyerek yasama sürecini hızlandırmayı hedefleyen, toplam 47 maddede değişiklik içeren anayasa değişikliği için aralık ayında referanduma gidildi.
Katılımın yüzde 65,47 olduğu halk oylamasında anayasa değişikliğine “Evet” oyu verenler yüzde 40,88’de kalırken, “Hayır” oyları yüzde 59,12 oldu.
Danimarka
Danimarka’da 3 Aralık 2015’te, AB’nin adalet ve içişleri kurallarının benimsenmesi halk oyuna sunuldu.
Katılımın yüzde 71,9 olduğu oylamada, seçmenlerin yüzde 46,9’u “Evet” derken, yüzde 53,1’i “Hayır” oyu kullandı.
İsveç
Yakın dönemde halk oylaması yaşanan bir diğer Avrupa ülkesi de İsveç oldu. Ülke, 2013’te AB’nin ortak para birimi avroya geçip geçmemeyi halk oyuna sundu.
Oylamada seçmenlerin yüzde 56’sı “Hayır” derken, “Evet” diyenlerin oranı yüzde 44’te kaldı.
