“Muhafazakar sanat” tartışması Muhafazakar Düşünce’de

Medeniyet ve Kültür Araştırmaları Merkezi (MEKAM) yayın organı Muhafazakâr Düşünce dergisi geçen aylarda önce Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın tiyatroların özelleştirilmesi konusunu gündeme getirmesiyle tartışma konusu haline gelen ‘Sanat’ kavramını tarihsel, teorik ve güncel bağlamda bu sayıda tar­tışmaya açıyor. Konu ile ilgili tartışmalar biraz geride kalmakla birlikte konunun toplumun tüm kesimleri tarafından yeterli derecede tartışıldığını söylemek pek mümkün olduğu söylenemez. Bu düşünceler doğrultusunda Medeniyet ve Kültür Araştırmaları Merkezi’nin (MeKAM) 3 aylık yayın organı Muhafazakâr Düşünce Dergisi Ocak 2013 Sayısı’nda “Muhafazakâr Düşünce ve Sanat” konusunu tekrar tartışmaya açmış. Dergi bu sayısında sa­nat konusunu kendisi de bir edebiyatçı ve kültür adamı olan Cumhurbaşkanı Genel Sekreteri Prof.Dr. Mustafa İsen’in editörlüğünde birçok akademiysen düşünürün görüş ve analizlerine yer vermiş.

Sanat nedir? Muhafazakâr düşüncede ve sanat arasında nasıl bir ilişki mevcuttur. Sanat muhafazakâr olabilir mi? Sanat ve politika ilişki nasıldır ve/veya nasıl olmalıdır? Ve bu konuda sorulabilecek birçok soru değerli akademisyen, sosyolog, edebiyatçı ve tarihçiler tarafından sorul­muş ve cevapları aranmış. Muhafazakârlık ve Sanat bağlamında hem literatürümüze hem de reel siyasal tartışmalara önemli cevaplar ve katkı­lar sunacak gibi görünen dergi, sanat konusunda Türkiye’de bir paradigma değişik­liğine doğru gittiğimizi bizlere göstermektedir.

Muhafazakâr Düşünce Dergisi Sanat Sayısı’nın içeriği…

Medeniyet ve Kültür Araştırmaları Merkezi (Mekam)’nin yayın organı Muhafazakâr Düşünce Dergisi Sanat Sayısı’nın içeriği konu üzerinde çalışan değerli akademisyenlerce özenle hazırlanmış. Zeyneb Çağ­lıyan İçener “Ayverdi Ekolünde Muhafazakârlık, Sanat ve Estetik” başlıklı makalesiyle Türkiye’deki mevcut muhafazakârlık ve sanat ilişkisinin ta­rihsel olarak arka planındaki tartışmaları Ekrem Hakkı Ayverdi ve Samiha Ayverdi’nin fikir ve görüşleri üzerinden ve günümüzdeki tartışmalarla benzerliklerini inceleyerek sunmaya çalışmıştır. Türkiye’deki Eliot uz­manlarından Mustafa Zeki Çıraklı ise “Moderniteye Karşı Modernist Mu­hafazakârlık: T.S Eliot’un Sanat Anlayışı” başlıklı çalışması Eliot’un sanat­sal modernizmi üzerine hazırlanmış olduğu bir makale ile Muhafazakârlık – Sanat konusunda yapılan bu çalışmaya Eliot’un düşünceleri üzerinden katkı sağlamıştır. Eliot’ın gelenekçiliğini, dünün idealize edilmesi ve geç­miş özlemi olarak kullanmadığını dile getiren Çıraklı, Eliot’un geleneğe bağlı olma, dinamizme ve canlılığa işaret ettiğini belirtir. Eliot’a göre, ger­çek özgünlük ancak gelenek içinde kalarak ve onu sürdürerek, onu yeni­den üreterek mümkün olabilir ve bu bağlamda Çıraklı, Eliot’a göre sanat­çının öznel deneyiminin ancak evrenseli yansıtabildiği oranda değer kazanabilece­ğini belirtmektedir.

Eda Yıldız tarafından tercüme edilen Roger Scruton’a ait “Sentimenta­lizm’den Gerçek Duyguya” adlı makalede yazar Eliot’un “modern hayat ve anlamı nedir?” sorusuna verdiği cevaplar üzerinden onun politik ve edebiyat ile ilgili düşüncelerini ortaya koyar. Cihan Bozkuş tarafından ter­cüme edilen “Normların Canlanışı” adlı makalede ise Russell Kirk mo­dern ayıplar yani modern kusurlar üzerine temel alınan kural ve stan­dartlara eğilmektedir. Diğer çalışmada ise Alim Yılmaz “Sanat Bilincinin Dili Olarak Estetik” makalesinde sanat kavramı, sanat eseri ve estetik kav­ramıyla olan ilişkisi bakımından incelemiş ve eleştiriye tabi tutmuştur. Bu çalışmasında Yılmaz, sanat felsefesinin kavramsal ifadesi olan estetiği, dü­şünce tarihinin seyri bakımından inceleyip, temel teorik yaklaşımlarla açıklamıştır. Devrim Özkan “Sanat, Karşılıklı Bilgi ve Estetik Yargı” ma­kalesinde toplumsal kültür ile sanat arasındaki güçlü ilişki üzerine dur­muştur. Özkan’ın bu çalışması, sanat faaliyetlerinin gerçekleşmesi için “ortak alan”ın önemi ve buna bağlı olarak eşgüdümlü eylem, dil, karşılıklı bilgi, sanat eserleri ve estetik değerin toplumsal kültürle ilişkisini teorik olarak derleyen bir çalışmadır. 20. yüzyılın en etkili edebiyat kuramcıla­rından olan ve bilim, yaşam ve sanat arasında kurduğu güçlü bağlantılar sayesinde, çağdaş düşüncede pek çok yaklaşıma esin kaynağı oluşturan Mikhail Mikhailoviç Bakhtin’in diyalog prensibi üzerine Yılmaz Yıldı­rım’ın hazırlamış olduğu makale, üstadın edebiyat ve genel olarak sanatın bilişsel ve etik faaliyetleri tümünü nasıl kuşattığını bizlere gösteren değerli bir çalışma olarak bu sayımızda yerini alıyor.

Hasan Sankır, hem sanat tarihinin yazım sürecinde hem de kadın ve erkek olarak sanatçıların kimliklerini var etme süreci üzerinde etkili olan “toplumsal cinsiyet”in plastik sanat alanında benlik tasarımının oluşun­daki etkisini incelemiştir. Plastik sanat alanındaki cinsiyetçi öğelere dikkat çeken Sankır “Plastik Sanat Alanında Benlik ve Toplumsal Cinsiyet” ma­kalesi ile önem arz eden bu husus üzerine bizleri bilgilendirmektedir. Sanat sayısının “Sanatta Meta-Anlatıların Bir Yapıbozumu Olarak Postmodern Müzik” başlıklı makalesinde yazar İslam Can, bu çalışmada postmodernizm tartışmalarından hareketle, postmodernizm ve sanat ara­sındaki ilişkinin temel önermeleri ekseninde postmodernizm ve müzik arasındaki etkileşim incelemiş ve postmodern müziğin nitelikleri belirlen­meye çalışmıştır. Ve son olarak Doç. Dr. Adem Efe, Mustafa Adlî’nin 1910 yılında Hikmet Gazetesi’nde yazmış olduğu “San’at ve Memûriyet” yazı­sını günümüz harflerine aktararak yayıma hazırlamıştır.