Predator 3 saat 4 dakika sonra geldi
Wall Street Journal’in, Uludere’den ilk görüntüyü Predator verdi haberi yanlış. Çünkü TSK, Heron’dan ilk görüntüyü 17.20’de aldı. Aynı saatte 180 kilometre uzaktaki Kandil’de olan Predator ise, 3 saat 4 dakika sonra bölgeye geldi.
ABD’nin önemli gazetelerinden Wall Street Journal’in Pentagon’a dayandırdığı, “Uludere konvoyunun ilk görüntülerini Predator verdi” haberi, Ankara’da tartışmalara neden oldu.
Pentagon raporuna dayanarak verilen haber, “Görüntüyü biz verdik ama Türkler daha yakın görüntü istemediler ve konvoyu vurdular” mesajı taşıyor. Hatta haberde, ABD’li subayların, “Pradator’ü daha da yakına gönderebiliriz” önerisine, “Türk subayların olumsuz yanıt verdikleri gibi Predator’ü daha uzağa çektirdikleri” anlamına gelen “suçlayıcı” bir ifade de yer alıyor.
Genelkurmay Başkanlığı, söz konusu konvoya ait ilk görüntülerin TSK’nın kullanımındaki Heron’dan alındığını açıklamasına karşın, bu konuda kafa karışıklığı yaratacak şekilde mesajlar veriliyor, yorumlar yapılıyor.
Oysa Genelkurmay’ın açıklamasında ifade ettiği gibi Wall Street Journal’in bu haberi, gerçeği yansıtmıyor. Türk Silahlı Kuvvetleri, konvoyun ilk görüntülerini aldığında, konu edilen Predator 180 kilometre uzaktaydı. Bölgede olmayan bu Predator’ün ilk görüntüyü vermesi mümkün değildi.
Dakika dakika olay
Türkiye’ye girmeye hazırlanırken terörist zannedilen kaçakçı grubunun vurulması olayı resmi kaynaklara göre dakika dakika şöyle gelişti:
1- TSK, vurulan kaçakçı grubunun daha önce Türkiye’den Kuzey Irak’a geçtiği bilgisine sahip değildi. Grup, ilk kez Türkiye’ye dönüş yolunda görüldü.
2- Konvoy, 28 Aralık günü saat 17.20’de TSK’nın kontrolündeki “Gözcü” adı verilen Heron tarafından Türkiye sınırından 5 kilometre uzakta, Kuzey Irak tarafında, PKK’nın faaliyet gösterdiği bir bölgede tespit edildi. Heron, grubu aralıksız biçimde izlemeye aldı ve kesintisiz görüntü aktardı.
3- Heron’un grubun ilk görüntüsünü aldığı bu saatte, sözü edilen Predator, bölgeden 180 kilometre uzakta, Kandil üzerindeydi.
4- TSK, grubun terörist olduğunu değerlendirdi. Grubun güneye hareket edebileceği düşünülerek, ABD’lilerden Kandil üzerindeki Predator’ün bölgenin güneyine gönderilmesi istendi.
5- Söz konusu Predator, Heron’un ilk görüntüyü aldığı saatten 3 saat 4 dakika sonra, saat 20.24’te bölgenin güneyine geldi.
6- Grup, güneye hareket etmediği için Predator’ün önemi kalmamıştı.
7- Predator bölgeye ulaşmadan, grubun terörist bir grup olduğu değerlendirmesi yapılmış ve hava harekâtı kararı alınmıştı.
8- Bölgeye 20.24’te ulaşan Predator, 37 dakika görüntü aldı.
9- Predator’ün 21.01’e kadar aldığı görüntülerin kullanılmasına ihtiyaç kalmadı ve kullanılmadı. Çünkü, aynı Heron bu süreyi kapsayacak şekilde grubu aralıksız olarak takip etmiş ve görüntü aktarmıştı.
10- Hava harekâtı kararı alan TSK; hem harekâta katılacak uçakların seyr-ü sefer emniyeti hem de Predator’ün güvenliği için ABD’lilerden Predator’ün bölgenin daha da güneyine çekilmesini istedi. Predator bu nedenle bölgeden uzaklaştırıldı.
11- Hava harekâtı 21.37-22.24 saatleri arasında icra edildi.
12- Hava harekâtından sonra aynı Heron yine bölgeye gönderildi ve saat 00.55’e kadar görüntü aktarmaya devam etti.
Genelkurmay Başkanlığı’nın bu detayda kamuoyuna açıklama yapmamasının nedeni soruşturmanın devam ediyor olmasından kaynaklanıyor. Soruşturma sefahatının gizliliği hükmüne uyan Genelkurmay Başkanlığı, bu nedenle dünkü açıklamayla iktifa etti.
Ancak yansıttığım bu bilgiler, soruşturmayı yürüten adli makamlara ve TBMM’de oluşturulan araştırma komisyonunun bilgisine de sunulmuş durumda.
Haberin gerçek olmayan yönleri
Bu resmi bilgilerin ortaya koyduğu gibi Wall Street Journal’in Pentagon raporuna dayandırdığı haberin gerçeği yansıtmayan yönleri var. Bunların başında ilk görüntünün Predator tarafından verildiği bilgisi geliyor. Bu bilgi doğru değil. Predator’ün, aynı saatte 180 kilometre uzaktaki Kandil üzerinde bulunması ve TSK’nın Heron’dan ilk görüntüyü almasından 3 saat 4 dakika sonra bölgeye gelmiş olması bunu kanıtlıyor. İkincisi, ABD’li subayların, Predator’ü konvoya daha yakınlaştırıp görüntü alabileceklerini önerdikleri ama Türk subayların aksine Predator’ü uzaklaştırdıkları bilgisi gerçek değil. TSK’nın, Heron’dan kesintisiz görüntü aldığı ve harekâta karar verdiği için uçakların ve Predator’ün güvenliğini sağlamak amacıyla uzaklaştırılmasını istemiş olması da bunu gösteriyor.
Uludere hatasının nedenleri
Uludere faciasına ilişkin soruşturmalar devam ediyor. Bu hatanın yapılmasında bazı psikolojik nedenler olduğunu da belirtmekte fayda var. Bunların psikolojik nedenlerinin başında PKK’nın daha önce aynı yöntem ve kaçakçı grubun görüntüsü içinde sınırdan girerek gerçekleştirdiği karakol baskınları geliyor. Nitekim, daha önce Aktütün, Hantepe ve Gediktepe karakollarına bu yöntemlerle baskın yapılmıştı. Görüntülenen grubu kaçakçı zannettiklerini söyleyen komutan ve TSK bu sebeple çok ağır suçlamalara maruz kalmıştı. TSK’nın bu kez aynı suçlamalara maruz kalmamak için harekât kararı aldığı düşünülebilir. Ayrıca bölgede söz konusu grubun kaçakçı mı terörist mi olduğunu daha net şekilde saptayacak bir kara istihbarat elemanının bulunmayışı da önemli bir faktör olarak görülüyor.
ABD’nin hataları
Uludere’de terörist oldukları sanılarak vurulan konvoyda 34 vatandaşımızın yaşamını yitirmesi tüm Türkiye’yi ve kuşkusuz TSK’yı da üzen bir faciadır. Bunun bir hata olduğu zaten hükümet ve Genelkurmay tarafından da kabul edilmiş durumda. Yaşamını yitiren vatandaşlarımız için tazminat ödenmesi de hatanın kabul edildiğini kanıtlıyor.
Bu tür hatalar sadece TSK’nın yaptığı tür hatalar değil. ABD ordusu da benzeri birçok hata yaptı. Nitekim ABD’liler hata ile Pakistan askerlerinden oluşan konvoyu vurdular. Irak’ta, Afganistan’da benzeri hatalar yaptılar. Libya’da Kaddafi muhalifi bir konvoy, Kaddafi yanlısı grup sanılarak vuruldu.
Kuşkusuz bunlar Uludere faciasını ve yarattığı acıyı, yapılan hatayı ve sorumluluğu ortadan kaldırmıyor; yaşamını yitiren vatandaşlarımızı geri getirmiyor. Ama sanki ABD böyle hata yapmazmış sadece Türkiye yaparmış gibi bir hava yaratılması, TSK’nın terörist olmadıklarını bile bile grubu bombalama kararı almış gibi yansıtılması da doğru değil.
Haberin anlamı
Bu bilgiler ışığında Wall Street Journal’da yer alan haberin teknik olarak bir anlamı ve değeri yok. Görüntü zaten TSK tarafından alınmış, sadece grup güneye hareketlenebilir düşüncesiyle Predator bir önlem olarak talep edilmiş ve 3 saat 4 dakika sonra gelmiş ve aldığı görüntü de ihtiyaç olmadığı için kullanılmamış…
Bu haberin görüntü alabilme, istihbarat oluşturma veya sonucu değiştirme yönü itibarıyla bir önemi yok ama siyasi bir hedefi ve anlamı olduğu söylenebilir. Söz konusu gazetenin İsrail’e yakınlığı ve Mavi Marmara olayındaki haberleri ve ABD’nin seçim atmosferine girmiş olması bu olasılığı daha fazla güçlendiriyor.
FİKRET BİLA/MİLLİYET
