MEDYAGÜNDEM- Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, alkol ile ilgili düzenlemeleri de içeren 6487 sayılı “Bazı Kanunlar ile 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”u onayladı.
Hükümetin, alkol satışını sınırlayan, reklamını, dizi, film ve kliplerde görüntüsünü yasaklayan düzenlemesi özellikle Doğan medyasında büyük panik yaratmış, bugün son bir hamleyle Cumhurbaşkanı Gül’ün kararını etkilemek Hürriyet’in internet sitesinde manşet atmışlardı.
Böylece ikinci 28 Şubat darbesine kalkışan Doğan medyasına deyim yerindeyse “balyoz” indi. Bundan böyle içki firmalarının reklamlarını yayınlayamayacaklar.
Bu kararla “içki lobisi” de bir darbe yemiş oldu.
DÜZENLEMEDE NELER VAR?
Kanuna göre, alkollü içkiler, 22.00 ile 06.00 saatleri arasında perakende satılamayacak. Alkollü içkilerin reklamı ve tüketicilere yönelik tanıtımı yapılamayacak. İçkilerin ambalajları üzerine, alkol ürünlerinin zararlarını belirten Türkçe yazılı uyarılar veya mesajlar konulacak.
Söz konusu düzenlemeye göre, alkollü içkilerin her ne surette olursa olsun reklamı ve tüketicilere yönelik tanıtımı yapılamayacak. Bu ürünlerin kullanılmasını ve satışını özendiren veya teşvik eden kampanya, promosyon ve etkinlik yapılamayacak. Ancak alkollü içkilerin uluslararası düzeyde tanıtımına yönelik ihtisas fuarları düzenlenebilecek. Alkollü içkileri üreten, ithal eden ve pazarlayanlar, her ne suretle olursa olsun, hiçbir etkinliğe ürünlerinin marka, amblem ya da işaretlerini kullanarak destek olamayacak. Açık alkollü içki satışı yapmaya ilişkin izin belgesi olan işletmelerde servis amaçlı materyallerden marka, amblem ve logo kullanılabilecek. Televizyonlarda yayınlanan dizi, film ve müzik kliplerinde alkollü içkinin özendirici görüntülerine yer verilemeyecek.
Alkollü içkileri üretenler, ithal edenler ve pazarlayanlar, teşvik, hediye, eşantiyon, promosyon veya bedelsiz olarak alkollü içki dağıtamayacak. Bu hükümlere aykırı hareket edenlere 5 bin liradan 200 bin liraya kadar idari para cezası verilecek. Perakende ya da açık alkollü içki satışı yapılan işyerlerinin tabelaları, yürürlük tarihinden itibaren bir yıl içinde bu hükümlere uygun hale getirilecek. Alkollü içkiler, tüketilmek veya beraberinde götürülmek üzere 18 yaşını doldurmamış kişilere satılamayacak. Buna aykırı hareket edenlere, para cezasının yanı sıra, çocuğun sağlığının tehlikeye sokulması halinde, TCK’nın “Sağlık için tehlikeli madde temini” başlıklı 194. maddesi hükümleri uyarınca 6 aydan 1 yıla kadar hapis cezası verilecek.
OTOMAT YASAĞI
18 yaşını doldurmamış kişiler, alkollü içkilerin üretiminde, pazarlanmasında, satışında ve açık sunumunda istihdam edilemeyecek. Yasal düzenlemeler uyarınca gerçekleştirilen eğitim amaçlı çalışmalar bu hükmün dışında olacak.18 yaşını doldurmamış kişilerden, alkollü içkilerin üretiminde, pazarlanmasında ve satışında halen çalışmakta olanlar, maddenin yayımı tarihinden itibaren bir yıl süreyle çalışmaya devam edebilecek. Bu hükümlere aykırı davrananlara 10 bin liradan 500 bin liraya kadar ceza verilecek. Alkollü içkiler, otomatik satış makineleri ile satılamayacak, her nevi oyun makineleri veya farklı yöntemlerle oyun ve bahse konu edilemeyecek. Bu ürünler basın ve yayın yoluyla tüketicilere satılamayacak ve posta ile satış yöntemi kullanılarak gönderilemeyecek.
Kanun uyarınca, alkollü içkiler, 22.00 ile 06.00 saatleri arasında perakende satılamayacak. Alkollü içkiler sunum izni verilen yerlerde açık tüketilebilecek ve bu yerlerde tesis sınırları dışında tüketilmek üzere alkollü içki satışı yapılamayacak. Alkollü içkiler, işletme dışından görülecek şekilde perakende olarak satılamayacak. Bu hükümlere aykırı hareket edenlere 5 bin liradan 50 bin liraya kadar ceza verilecek. Türkiye’de üretilen veya ithal edilen alkollü içkilerin ambalajları üzerine, alkol ürünlerinin zararlarını belirten Türkçe yazılı uyarılar veya mesajlar konulacak. Uyarı mesajlarını taşımayan alkollü içkiler satılamayacak. Uyarı mesajlarının şekli, boyutu ve içeriği; Sağlık Bakanlığı’nın uygun görüşü alınarak Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu’nca belirlenecek.
Alkollü içkilerin marka, tanıtıcı ve ayırt edici hiçbir işareti, alkolsüz içki ve sair ürünlerde; alkolsüz içki ve sair ürünlerin marka, tanıtıcı ve ayırt edici hiçbir işareti de alkollü içkilerde kullanılamayacak ancak ihraç amaçlı üretilenlerde bu hüküm uygulanmayacak. İhraç amaçlı üretilenler hariç olmak üzere; alkollü içki kategorisindeki ürünlerin işlenmesi sonucunda elde edilen alkolsüz içkilerde; içeriğinde alkol kalmış içeceklerin ambalajları üzerine içerdiği alkol miktarı, alkol tamamen alınmış ise bu husus tüketiciler tarafından kolaylıkla okunabilecek şekilde yazılacak.Bu fıkralara aykırı hareket edenlere de 100 bin liradan az olmamak üzere, yasaklara aykırı olarak piyasaya sürülen malların değeri kadar ceza kesilecek.
Meskun mahaller ve konaklama yerleri hariç olmak üzere; otoyollardaki ve devlet karayollarındaki yapı ve tesislerde alkollü içki satışına ve tüketimine izin verilmeyecek. Öğrenci yurtları, sağlık hizmeti verilen yerler, spor müsabakası yapılan stadyum ve kapalı spor salonları, her türlü eğitim ve öğretim kurumları, kahvehane, kıraathane, pastahane, bezik ve briç salonları ile akaryakıt istasyonlarının mağaza ve lokantalarında alkollü içkilerin satışı yapılamayacak. Aykırı hareket edenler, 10 bin liradan 100 bin liraya kadar ceza ödeyecek.
SATIŞ BELGESİ ALMA
Tütün mamulü, etil alkol, metil alkol ve alkollü içki satmak isteyenlerin, Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu’ndan (TAPDK) satış belgesi almaları zorunlu olacak. TAPDK’tan satış belgesi almak isteyenler, öncelikle belediye veya il özel idaresinden iş yeri açma ruhsatı ya da Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan turizm belgesi almaya mecbur olacak. Belediye veya il özel idaresi, ruhsat vermeden önce yetkili kolluk kuvvetinin görüşünü alacak. Bu kanun kapsamına giren ürünlerin toptan, perakende veya açık satışının yapıldığı yerler ile örgün eğitim kurumları ve dershaneler, öğrenci yurtları ve ibadethaneler arasında kapıdan kapıya en az 100 metre uzaklığın bulunması zorunlu olacak. Bu mesafe şartı turizm belgeli işletmeler için uygulanmayacak. Mesafe şartı satış belgesinin verildiği tarih itibarıyla aranacak.
Bu mesafe içerisinde bulunan taşınmaz kültür varlığı tescilli yapılarda düzenlenecek süreli etkinlikler için, TAPDK tarafından açık alkolü içki sunum izni verilebilecek. Bu hükümler, maddenin yayımı tarihinden önce iş yeri açma ruhsatı ve satış belgesi almış işletmeler için uygulanmayacak. Bu işletme sahipleri, işletmelerini birinci ve ikinci derece kan hısımlarına devredebilecek. Perakende alkollü içki satışı yapılan iş yerlerindeki alkollü içkilerin konulduğu ve üzerlerinde alkollü içkilerin marka, amblem ve logosu bulunan mevcut soğutucular, iş yerlerinin kapalı bölümlerinde bulunması kaydıyla 3 yıl kullanılabilecek. Ürünler, Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından çıkarılacak ikincil düzenlemelerin Resmi Gazete’de yayımından itibaren on ay içerisinde, düzenleme hükümlerine uygun hale getirilecek.
YASADAKİ CEZALAR
Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün onayladığı 6487 sayılı “Bazı Kanunlar ile 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”a göre, 0,50 promilin üzerinde alkollü araç kullandığı tespit edilen sürücülere 700 TL idari ceza verilecek ve sürücü belgesi 6 aylığına geri alınacak. Kanuna göre, sürücü belgesi olmayanların, sürücü belgesi geçici ya da tedbiren geri alınanların, sürücü belgesi iptal edilenlerin, araç kullanarak trafiğe çıktıklarının tespiti halinde, bu kişilere bin 407 lira idari ceza verilecek. Ayrıca, aracın sürücü belgesiz kişilerce sürülmesine izin veren araç sahibine de tescil plakası üzerinden aynı miktarda idari para cezası verilecek.
Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri alan sürücüler ile alkollü sürücülerin karayolunda araç sürmeleri yasak olacak. Uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin kullanılıp kullanılmadığı ya da alkolün kandaki miktarını tespit amacıyla kollukça teknik cihazlar kullanılacak. Kişinin yaralanmalı, ölümlü ya da kollukça müdahil olunan maddi hasarlı trafik kazasına karışması halinde muayeneye tabi tutulması zorunlu olacak. Teknik cihazla yapılan ölçüme itiraz eden veya bu cihaz ile ölçüm yapılmasına müsaade etmeyen sürücüler, en yakın adli tıp kurumuna, adli tabipliğe veya Sağlık Bakanlığı’na bağlı sağlık kuruluşlarına götürülerek, uyuşturucu, uyarıcı madde ya da alkol tespitinde kullanılmak üzere vücutlarından kan, tükürük veya idrar gibi örnekler alınacak. Kişinin trafik kazasında ölmesi veya teknik cihaza üfleyemeyecek kadar yaralanmış olması halinde, bu kişilerden kan, tükürük veya idrar gibi örnekler alınacak.
Yapılan tespit sonucunda, 0,50 promilin üzerinde alkollü olarak araç kullandığı tespit edilen sürücüler hakkında 700 lira idari para cezası verilecek ve sürücü belgesi 6 ay geri alınacak. Hususi otomobil dışındaki araçları alkollü olarak kullanan sürücüler bakımından promil alt sınırı 0,21 olarak uygulanacak. Alkollü olarak araç kullanma nedeniyle ehliyeti geri alınan kişiye, son ihlalin gerçekleştiği tarihten itibaren geriye doğru 5 yıl içinde; ikinci defasında 877 lira idari para cezası verilecek ve sürücü belgeleri 2 yıl geri alınacak. 3 veya 3’ten fazlasında ise bin 407 lira idari para cezası verilecek ve sürücü belgeleri her seferinde 5’er yıl geri alınacak. Yapılan tespit sonucunda, 1,00 promilin üzerinde alkollü olduğu tespit edilen sürücü ayrıca 2 yıla kadar hapis cezasına çarptırılacak. Hususi otomobil sürücüleri bakımından 0,50 promilin, diğer araç sürücüleri bakımından 0,20 promilin üzerinde alkollü sürücülerin trafik kazasına sebebiyet vermesi halinde ayrıca TCK’nın ilgili hükümleri uygulanacak.
Uyuşturucu veya uyarıcı madde aldığı tespit edilen sürücülere 3 bin 600 lira idari para cezası verilecek ve sürücü belgesi 5 yıl geri alınacak. Uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin kullanılıp kullanılmadığı ya da alkolün kandaki miktarını tespit amacıyla, kollukça teknik cihazlar kullanılmasını kabul etmeyen sürücülere 2 bin lira idari ceza verilecek ve sürücü belgesi 2 yıl geri alınacak. Alkollü olarak araç kullanması nedeniyle son ihlalin gerçekleştiği tarihten itibaren geriye doğru 5 yıl içinde sürücü belgeleri ikinci defa geri alınan sürücüler sürücü davranışlarını geliştirme eğitimine; 3 veya 3’ten fazla geri alınan sürücüler ise psiko-teknik değerlendirmeye ve psikiyatri uzmanının muayenesine tabi tutulacak.
Kişinin alkol nedeniyle el konulan ehliyetini alabilmesi için idari para cezalarını ödemesi, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmaktan el konulan ehliyeti geri almak için “sürücü olmasında sakınca bulunmadığına” dair sağlık kurulu raporu alması gerekecek.
SÜRÜCÜ SİGARA İÇEMEYECEK
Sigara ve diğer tütün ürünlerinin, özel araçların sürücü koltuklarında da içilmesi yasak olacak. Tütün içermeyen ancak tütün mamulünü taklit eder tarzda kullanılan her türlü nargile ve sigara, tütün ürünü kabul edilecek. Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkındaki Kanunu’nun cezaları gerektiren fiillerin bir yıllık dönemde tekerrürü halinde idari para cezası bir kat; ikinci tekerrürü halinde iki kat artırılarak verilecek. Aynı dönemdeki üçüncü tekerrürde de iş yeri 10 günden 1 aya kadar kapatılacak. 0,50 promilin üzerinde alkollü araç kullandığı tespit edilen sürücülere 700 lira idari ceza verilecek ve sürücü belgesi 6 aylığına geri alınacak.
YEŞİLAY VAKFI KURULACAK
Cumhurbaşkanı Gül’ün onayladığı 6487 sayılı “Bazı Kanunlar ile 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’a göre, İstanbul’da Türkiye Yeşilay Vakfı kurulacak. Vakfa yapılacak nakdi bağış ve yardımların tamamı, gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından beyannameleri üzerinde bildirilen gelir veya kazançtan indirilebilecek. Kanuna göre, kefalet sandığı yönetim kurulu başkan ve üyelerine, önceki düzenlemelere göre yapılan ödemeler nedeniyle borç çıkarılmayacak ve çıkarılan borç tutarlarının tahsilinden vazgeçilerek, borç takibi işlemine son verilecek. Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlar, usulüne uygun olarak yürürlüğe girmiş uluslararası anlaşmalarda yer alan bilgi değişimi hükümleri çerçevesinde, Maliye Bakanlığı’nca tespit edilecek usullere göre bilgi toplayabilecek.
Banka şube açılışında, şubenin açıldığı ay kesri tam ay sayılmak suretiyle takvim yılının kalan ay süresine isabet eden harç tahsil edilecek. Diyanet İşleri Başkanlığı, Kur’an kursu, yurt ve pansiyonların iaşe ve barındırma ihtiyaçları ile diğer harcamalarına ilişkin bütçelerini, mali yıl itibariyle düzenleyecek, yurt ve pansiyonların her türlü alım ve satım işlemlerini yürütecek. Kanunla, bakanlıklarda ve bağlı kuruluşlarda daire başkanı ve grup başkanı kadrolarında bulunanların ek göstergeleri, kariyer uzmanlarının ek göstergeleriyle eşitleniyor. Ar-Ge ve destek personelinin, çalışmaları karşılığında elde ettikleri ücretleri üzerinden asgari geçim indirimi uygulandıktan sonra hesaplanan gelir vergisinin; doktoralı olanlar için yüzde 90’ı, diğerleri için yüzde 80’i verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilmesine ilişkin düzenlemenin yürürlük tarihi 2023’e kadar uzatıldı.
Biletle girilmesi zorunlu olmayan eğlence yerlerinden alınacak eğlence vergisinin alt ve üst sınırını belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkili olacak. Tatil günlerinde çalışma ruhsatı harcını belirleme yetkisi, belediye meclislerinden alınıp Bakanlar Kurulu’na veriliyor. Bakanlar Kurulu, Belediye Gelirleri Kanunu’nda en az ve en çok miktarları gösterilen vergi ve harçların tarifelerini belediye grupları itibarıyla tayin ve tespit edecek. Uluslararası anlaşmalarla kurulan yükseköğretim kurumlarından resmi davet alan öğretim elemanlarına, özlük hakları saklı kalmak üzere verilen iznin üst sınırı 5 yıla kadar uzatılabilecek.
KAMULAŞTIRMA BEDELLERİ
Kamulaştırmadan el konulan taşınmazların bedel tespitinde uygulanacak esaslar, Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararlarının ardından yeniden düzenleniyor. Buna göre, öncelikle uzlaşma aranacak, uzlaşma sağlanamaması durumunda taşınmazın maliki ya da idare tarafından bedel tespit davası açılabilecek. Mahkemelerce idare adına tescil kararı verilen kamulaştırmalarda, tebligatlar ve diğer kamulaştırma işlemleri tamamlanmış sayılacak. Bu kamulaştırma işlemleri sebebiyle hiçbir hak ve alacak talebinde bulunulamayacak, kamulaştırmaya veya bedeline karşı itiraz davaları açılamayacak, açılmış ve devam eden davalar bu esaslara göre sonuçlandırılacak. Kamulaştırılan ancak kamulaştırma bedelleri maliklerine ödenmeyen arazilerden dağıtılmayan, tahsis edilmeyen, satılmayan veya Toprak Reformu Kanunu’nun amacında kullanılmasına ihtiyaç duyulmayanlar, belli şartlar çerçevesinde ilgilileri adına tescil edilebilecek.
KDV İSTİSNASI
Şehir içi raylı ulaşım sistemleri, metro, tramvay, teleferik, telesiyej ve funiküler ile bunların hatları, istasyonları, yolcu terminalleri ve durakları ve bu iş ve işlemlerle ilgili tesisler ile eklenti veya bütünleyici parçalarının Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, belediyeler ve bunların kuruluşları arasında yapılacak devir ve teslimleri 31 Aralık 2023 tarihine kadar katma değer vergisinden müstesna olacak. Bu kapsamda yapılan teslim ve hizmet ifaları için yüklenilen vergiler, vergiye tabi işlemler nedeniyle hesaplanan vergiden indirilecek. İndirimle giderilemeyen vergiler iade edilmeyecek.
Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’na ekli (III) sayılı cetvelde sayılan düzenleyici ve denetleyici kurumlarla TMSF Kurul Başkan ve üyelerine, kendi mevzuatında yer alan kısıtlamalara bağlı olmaksızın, kurumun görev alanıyla ilgili olmamak kaydıyla kamu kurum ve kuruluşları ile sermayesinin yarıdan fazlası devlete ait kurum ve kuruluşların yönetim kurulu, denetim kurulu ve danışma kurulu üyeliği görevleriyle komisyon, heyet, komite ve benzeri organlarda görev verilebilecek. Bu görevlerinden dolayı ilgili mevzuatında öngörülen tutarda ayrıca ödeme yapılacak.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) kararı kapsamında karşılıklı dostane çözüme ulaşılması halinde, buna ilişkin düzenlenen belgeler kamu otoritesi tarafından ilgili adli veya idari mercilere gönderilecek. Toprak ve Tarım Reformu Kanunu hükümlerine göre yapılan uygulamalar nedeniyle kendilerinden kamulaştırılan ancak kamulaştırma bedelleri maliklerine ödenmeyen arazilerden, uygulayıcı kuruluşu tarafından dağıtılmayan, tahsis edilmeyen, satılmayan veya kanun amaçlarında kullanılmak üzere ihtiyaç duyulmayanlar, eski sahiplerine geri verilecek.
Türkiye Yeşilay Cemiyeti tarafından, aynı amaçları gerçekleştirmek üzere merkezi İstanbul’da olacak Türkiye Yeşilay Vakfı kurulacak. Vakıf, kurumlar vergisinden, yapılacak bağış ve yardımlar sebebiyle veraset ve intikal vergisinden, her türlü muameleler dolayısıyla düzenlenen kağıtlar damga vergisinden, yapılan işlemler harçtan müstesna olacak. Vakfa yapılacak nakdi bağış ve yardımların tamamı gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından beyannameleri üzerinde bildirilen gelir veya kazançtan indirilebilecek. Vakıf, Bakanlar Kurulu’nca vergi muafiyeti tanınan vakıflara diğer kanunlarla tanınan vergi, harç ve diğer istisna ve imkanlardan yararlanacak. Vakfa, amaçlarını gerçekleştirmek üzere, Sağlık Bakanlığı bütçesinde gerekli ödenek öngörülecek.
