Cumhurbaşkanı Erdoğan, ulusal güvenliği tehdit eder noktaya gelen ‘paralel yapı’yı ABD Başkanı Obama ile görüşmesinde gündeme getirdi. Konuya ilişkin ‘Türkiye ve ABD istihbaratının ortak çalışması’ kararı alındı. Obama’nın belge ve bilgilerin kendilerine aktarılmasını istediğini söyleyen Erdoğan, ‘Arkadaşlarımız gerekli çalışmaları yapıyor’ dedi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan NATO toplantısı kapsamında bulunduğu Galler’de başta ABD Başkanı Obama olmak üzere Almanya Şansölyesi Merkel, İngiltere Başbakanı Cameron, Fransa Cumhurbaşkanı Hollande, Ukrayna Cumhurbaşkanı Proşenko’nun da aralarında bulunduğu liderlerle ikili ve başbaşa görüşmeler yaptı. Erdoğan, zirve sonrası Türkiye yolunda beraberindeki gazetecilerin sorularını cevaplandırdı. İşte Erdoğan’ın o sorulara verdiği cevaplar:
Obama ile görüşmenizin çerçevesini anlatır mısınız?
1 saat 25 dakika süren görüşmemizde öncelikle tabii Türkiye-Amerika ilişkilerinde model ortaklık çerçevesini baz almak suretiyle bu süreçte neler yaptığımızı kısa fakat Ukrayna, Suriye, Irak, Libya, Mısır, Filistin gibi meseleleri derinliğine ele aldık. Şu anda Amerika bir koalisyon oluşturmanın da gayreti içinde. NATO’ya üye 11 ülkenin de iştirakiyle bir koalisyon oluşturmak ve bu koalisyonla birlikte kendilerinin ortak bir çalışma içine girmeleri gibi bir hedefleri var. İngiltere, Fransa, Almanya zaten olumlu. Bunların içerisinde NATO üyesi olmayan sadece Avustralya var.
IRAK’TA ÖNCELİK ‘HÜKÜMET’
Bize de teklif edildi mi?
Komşu ülkelerin böyle bir çalışma içinde olmasını arzu ediyorlar. Bu görüşmelerin dışında özellikle Irak’ta yeni kurulacak hükümetin süresi 11 Eylül’de doluyor. 11 Eylül’e kadar bu hükümetin kurulabilmesi için bir çabanın içinde olunması anlayışı var. Bu Türkiye olarak bizim de üzerimize düşen bazı görevler var. Biz de bu süreci hükümetimizle birlikte yakından takip edeceğiz. Şu anda bazı gerek Kürtler tarafında, gerekse Sünniler, gerekse Türkmenler konusunda sıkıntılar aynı noktadadır. Irak’ın bir hükümete kavuşmasını sağlamak gerekiyor. Diğer konu tabii ki Suriye. Türkiye bu süreç içerisinde üzerine büyük bir yük aldı. Gerek 1 milyon 250 bin sığınmacı gerekse de Özgür Suriye Ordusu’na verilen insani yardımlar noktasındaki destekle bize şükranlarını ifade ettiler. Bundan sonraki sürece yönelik Suriye’de de bu çalışmalarda birarada olmanın gayreti içerisinde olacaklarını ifade ettiler. Tabii bütün bunlarla beraber ortak kanaat aslında malum IŞİD’in üzerinde toplanıyor. IŞİD’e yönelik neler yapılabilir? Ki bunlar tamamıyla sonuç bildirgesinde var.
İSTİHBARAT BİRLİKTELİĞİ
Paralel yapı gündeme geldi mi?
Bu konuyu da ben sayın başkanla görüştüm ve özellikle istihbarat örgütlerimizin birbiriyle daha sıkı bir irtibat haline girmesi ve ulusal güvenliğimizi tehdit eden bu yapıyla ilgili üzerinde durulmasının gereğini özellikle kendilerine hatırlattık. Ve bu konuda gerek istihbarat örgütlerimizin gerekse dışişleri bakanlarımızın çalışmalarıyla süreci takip edeceğiz. Ve temenni ederim ki, süreç içerisinde hem Türkiye’deki gelişmeler ve hem ABD’deki gelişmeler çok daha farklı neticelerin doğmasını sağlayabilir.
Yaklaşımı nasıldı?
Şu anda tabii onların yaklaşımı özellikle bu noktadaki belge, bilgi neler varsa bunların aktarılması istikametindedir.
BİLGİLERİ AKTARACAĞIZ
Başbakanın dinlenilmesini Obama kanıt olarak kabul etmedi mi?
Bunu duymak başka bir şey bunu belgeleriyle birlikte onlara aktarmak başka bir şey. Tabii bunların hepsini duyuyorlar. Arkadaşlarımız gerekli çalışmaları yapıp, ondan sonra kendilerine bunları aktaracağız.
GEÇMİŞ GEÇMİŞTE KALIR
Obama ile bundan önceki görüşme sonrası bir soğukluk olmuştu. Bunu da konuştunuz mu?
Siyasette geçmiş geçmişte kalır. Mevlana’nın dediği gibi, ‘Dünle beraber gitti cancağazım şimdi yeni şeyler söylemek lazım…’ Biz ona bakacağız.
Kimse İslam Devleti demiyor
IŞİD’in sadece İslam devleti olarak anılması bizim için bir anlam ifade ediyor mu?
Onu kim o şekilde adlandırıyor? Belki IŞİD kendini öyle adlandırıyordur, BBC filan o nedenle öyle söylüyordur. Yani IŞİD kendini öyle ifade ettiği için o şekilde değerlendiriyor olabilirler. Yoksa NATO zirvesine katılan ülkelerden hiçbirisi bu şekilde bunu kabul ettiği yoktur.
IŞİD’e batı ülkelerinden katılımlar konusu gündeme geldi mi?
Hepsini rahatsız ediyor. Özellikle yabancı noktasındaki zaten bunun nasıl önünü alacağız sorusuna cevap arıyorlar. Bizde de, değişik ülkelerden gelip bizim üzerimizden geçmek isteyenler var. Ki bunların sayısı da hatırı sayılır miktarda. Bunların bir kısmını biz zaten sınırdışı ettik. Bu konudaki hassasiyet hepsinde var, Almanya, İngiltere, Fransa…
Zaman zaman batı medyasında Türkiye’yi suçlayıcı ifadeler yeraldı. Size bu konuda liderlerden herhangi bir serzeniş geldi mi?
Benim katıldığım hiçbir oturumda böyle bir şey gündeme gelmedi. Türkiye’yi suçlayıcı bir şey gündeme gelmedi. Sadece liderlerin bulunduğu akşam toplantısında da hiç kimseden böyle bir söz sadır olmadı.
İletişim sürmeli
Obama ile görüşmeniz planlanandan daha uzun sürdü. Görüşme sizi tatmin etti mi? BM’de tekrar görüşecek misiniz?
Önümüzdeki süreçte yakın temasta olma konusunda mutabık kaldık. Zaman elverirse BM Genel Kurulu’nda da görüşebiliriz dedik. NATO Zirvesi vesilesiyle görüşmemiz bir adım. Sayın Obama’nın 2 yılı var. İkinci dönemi olduğu için de yeni dönemde kendisi artık aday olmayacak. Ama tabii partisinin şansını artırması bakımından üzerinde bir yük var. Zirvedeki görüşmeyle bölgemizdeki sorunları konuşma olanağı bulduk. Süreci böylece devam ettiririz. Önemli olan ülkelerin devletin bütün mekanizmalarını çalıştırarak iletişimi sağlamasıdır.
Gazze teşekkürü
Obama, Mavi Marmara sonrası, özür diplomasisinde aktif bir rol almıştı. Türkiye’nin İsrail ve Mısır’la ilişkilerinin normalleşmesi için de devreye girecek mi?
Bunları konuştum kendisiyle. Özür ve tazminat konularında mesafe aldık. Gel gör ki, iş ablukanın kaldırılmasına geldiği sırada maalesef, İsrail, Gazze’ye bombaları yağdırmaya başladı. Yani biz normalleşmenin hazırlığı içerisindeyken bu olay oldu. Temenni ederiz ki şu anda sağlanan ateşkes kalıcı olur ve ablukalar kalkar. Bu konuda kendisi de bize süreçle ilgili takındığımız tavır sebebiyle teşekkür etti.
UKRAYNA
Biliyorsunuz bir ateşkes ilan edildi. Temennimiz ateşkesin kalıcı olması. Bu olursa Ukrayna kendini çok çabuk toparlayabilir. Ukrayna, savunma sanayinde, bir yerde Rusya’nın hafızası konumunda. Proşenko başarılı bir siyasetçi. Ukrayna için bir kazanım. İlişkilerimize önem veriyor.
KIRIM TATARLARI
Kırım Tatarları noktasında ciddi sıkıntımız var. (Mustafa) Cemiloğlu ve Rıfat Çuvarov’un Kırım’a girme yasağının kaldırılmasını Sayın Putin’e de söyledik. Proşenko bu arkadaşlarımızı kendi partisinden seçimde aday gösterecek. Ukrayna Parlamentosu’nda yeralmaları Kırım için bir kazanımdır.
FRANSA
Fransa Cumhurbaşkanı Hollande ile çok heyecanlı bir görüşmemiz oldu. Fransa-Türkiye ilişkilerini bayağı iyileştirdik ve Hollande döneminde iki ülke ilişkileri hiçbir dönemde olmadığı kadar ileri bir seviyeye gelmiş durumda.
LİBYA
Libya’da şu anda hâlâ bir hükümet kurulamıyor. Parlamento bir seçim yaptı. Başkan seçildi. Ancak başkan devir teslim yapmadan Tobruk’a geçti. Trablus’ta toplantısını yapmayan ama Tobruk’ta toplanan bir meclis sözkonusu. Oraya birileri dışarıdan müdahale etmemeli. Herkes seçim sonucuna saygılı olmalı.
Füzede pürüz var
Türkiye’nin Çin ile yaptığı füze savunma sistemi görüşmeleri gündeme geldi mi?
Bu konuda biliyorsunuz, gerek ortak üretim gerek ‘knowhow’ meselesinde daha sonra bazı uyuşmazlıklar çıktı Çin ile aramızda. Şu anda buna rağmen arkadaşlar görüşmeye devam ediyor ama ikinci sıradaki Fransa yeni tekliflerle önümüze geldi. Şu anda Fransa ile de görüşmelerimiz sürüyor. Burada ülkelerimizin bu noktadaki çıkarları, hangi noktada daha olumlu neticelenirse, kararı da Savunma Sanayi Müsteşarlığı ve icra komitesi o yönde verecektir. Çünkü burada bizim için ortak üretim çok çok önemli.
MİT’e BND görevi
Merkel’le görüşmenizde dinlemeler konusunu gündeme getirdiniz mi?
Getirdik. Bu konuda aynı şekilde orada da istihbarat örgütlerimizi görevlendirme kararını aramızda aldık. Kendileri de gerekli talimatı verecekler. İstihbarat örgütlerimiz birbirleriyle daha hassas görüşme halinde olacak. Kendileri de bu süreci yakından takip edeceğini söyledi. Aynı şekilde bizler de. Ama dost ülkeler birbirleriyle bu konulardaki hassasiyetlerini bir defa korumalıdır noktasında hareket etmelidir. Tabii özellikle de yine bölge sorunlarını Şansölye ile görüşme imkanı bulduk. Bir de Türkiye-Almanya ilişkilerini ele aldık.
Merkel dinleme konusunda ayrıntılı izahat verdi mi? Yoksa sadece istihbarat örgütlerinin karşılıklı çalışması noktasında ifadeleri mi oldu?
Onlar bu işi görüşmek suretiyle nedir ne değildir bütün detaylarını, onlar birbirlerine aktarsınlar, alsınlar dediler. Zaten bu arada bizim MİT Müsteşarımızla onların istihbarat güçleri (BND) biraraya gelecekler.
Cameron o gole hayran
Erdoğan: İngiltere Başbakanı Cameron ile eğlenceli bir anekdot oldu. Cameron, bizim Başakşehir’deki Fatih Terim Stadı’ndaki maçta attığımız golleri izlemiş. İkinci gole hayran kalmış. ‘Bizim takıma da biraz destek olsanız’ diye takıldı.
