ABD Merkezi Haberalma Teşkilatı CIA, kurduğu teknoloji şirketi aracılığıyla sosyal medya platformlarını izlemek için teknoloji geliştiren şirketlere yaptığı yatırımı artırdı. Kişisel verilerin korunmasına ilişkin tartışmaların arttığı dönemde CIA’nın bu girişimi tepki çekiyor.
In-Q-Tel, Amerikan Merkezi Haberalma Teşkilatı CIA’in bir yan şirketi. Ve CIA’ye bağlı bu şirketin hassas verileri, içeriden bilgi aktaracak bilgisayar algoritmaları ve büyük veri yığınlarını istendiği şekilde eleyebilecek yapay zekayı geliştiren teknolojileri üreten şirketlere yatırım yaptığı ortaya çıktı. In-Q-Tel tarafından finanse edilen 38 şirket arasında, Dataminr, Geofeedia, PATHAR ve TransVoyant adlı dört şirket bulunuyor. Bu şirketler sosyal medya izleme ve gerekirse sosyal medya hesaplarını ele geçirmek için gerekli teknolojileri üretiyor.
Bu dört şirket Twitter gibi platformlardan veri toplamak için özel araçlar üretiyor. Bu araçlar Şubat ayında ABD’nin San Jose kentinde düzenlenen “CEO Zirvesi”nde görücüye çıkarıldı. Zirvenin sponsorluğunu da In-Q-Tel şirketi gerçekleştirdi.Söz konusu şirketlere yapılan yatırımlar CIA’nin sosyal medyayı takip etme konusundaki artan azmini gösteriyor. 2015 yılının Eylül ayında Cornell Üniversite’sinde konuşan CIA’nin iki numaralı isme David Cohen, yeni medya ortamının çok sayıda sorunu ortaya çıkardığını belirtmiş ve “DAİŞ’in Twitter ve diğer sosyal medya platformlarını kapsamlı şekilde kullanması, bu teknolojilerin kötü amaçlı kullanımına iyi bir örnektir” ifadelerini kullanmıştı. CIA’nın iki numaralı ismi Cohen, sosyal medyanın iyi bir istihbarat kaynağı olduğunu da belirtti. Cohen, “DAİŞ’in Twitter’da ve diğer sosyal medya platformlarında aktivitelerine ilişkin bilgi paylaşıyor. İşte bunların bazıları istihbarat değeri taşıyor” diye konuştu.In-Q-Tel’in son yatırımları, CIA tarafından “Dijital İnovasyon Direktörlüğü” adını verdiği yeni bir birim kurularak Silikon Vadisi ile daha yakından ilgilenmeye başladığı bir döneme rastlıyor. Yeni oluşturulan direktörlük, In-Q-Tel ile yakından işbirliği yaparak, yeni teknolojinin istihbarat yeteneklerinin artırılması için kullanılmasının yolunu açıyor.
CIA tarafından desteklenen şirketler arasında yer alan Dataminr, güvenlik kuruluşları adına Twitter’dan veri akışını görüntülemeye ve yeni eğilimleri tespit etmeye yarayan araçlar sunuyor.
Bir diğer şirket Geofeedia ise Twitter ve Instagram gibi sosyal medya platformlarından coğrafi bölgeye göre mesajları belirleyebilen araçlar üzerinde uzmanlaşmış durumda. Çok sayıda yerel güvenlik kuruluşuna hizmet veren Geofeedia, eylemciler tarafından düzenlenecek protestoları yakından izleyebiliyor.
PATHAR tarafından üretilen ve Dunami adı verilen ürün ise, Amerikan Federal Soruşturma Bürosu FBI tarafından kullanılıyor. Bu program Twitter, Facebook, Instagram ve diğer sosyal medya platformlarında oluşturulan etki gruplarını, merkezleri ve potansiyel radikal eylemlerin takip edilmesini sağlıyor.
Havacılık ve silah şirketi Locheed Martin’in eski başkan yardımcısı Dennis Groseclose tarafından kurulan TransVoyant adlı şirket ise, karar alıcılar için çoklu verilerin analiz edilmesi hizmeti veriyor. Şirket özellikle Twitter’daki organize suçları ve gazetecileri yönelik tehditlerin takip edilmesine odaklanıyor. TransVoyant şirketine ait bir ekip, Afganistan’da ABD ordusu ile birlikte çalışarak uydulardan, radarlardan, gözetleme uçakları ve dronelardan elde edilen verilerin analiz edilmesine yardımcı olmuştu.
CIA tarafından kurulan In-Q-Tel şirketi son 10 yıl içinde büyük miktarlardaki verileri izleme konusunda uzmanlaşan çok sayıda şirkete yatırımda bulundu. Şirket 2009 yılında Visible Technologies adlı bir şirketle işbirliğine gitti. Visible Technologies internetteki yazarları “olumlu” ve “olumsuz” diye sınıflandırma konusunda uzmanlaşan bir şirket. In-Q-Tel bundan 6 yıl önce yine sosyal medya analizleri gerçekleştiren NetBase adlı bir başka şirket ile işbirliğine gitti. NetBase internette sayıları milyarları bulan özel ve kamusal veri kaynağını izleme konusunda uzmanlaşmış durumda. Bir başka şirket ise Recorded Future. Recorded Future gelecekte meydana gelebilecek olayları tahmin edebilmek için tüm interneti izleyen bir şirket.
In-Q-Tel’in üst düzey yöneticilerinden Bruce Land 2012 yılında ortaya çıkan bir raporda, “Siyasi hareketleri, krizleri, salgınları, küresel eğilimleri ve doğal afetleri takip edebilmek için hükümet kurumlarının sosyal medyayı izleme ihtiyacı büyük oranda gerekli hale geldi” ifadelerini kullanmıştı.
Sosyal medya üzerinde çalışan şirketlere yönelik yapılan bu son yatırımlar Amerikan Merkezi Haberalma Teşkilatı CIA’in, internet üzerinde dolaşan verileri toplamayı öncelikleri arasına aldığını ortaya koyuyor. CIA’ye bağlı hareket eden In-Q-Tel şirketinin startuplar ile yakın işbirliğinin yanı sıra, Silikon Vadisi’nde Lab41 adı verilen özel bir teknoloji laboratuvarı kurduğu da biliniyor. Bu laboratuvarda elde edilen büyük verilerin işlenmesi gerçekleştiriliyor.
Şubat 2014’te Lab41 tarafından yayınlanan bir makalede, bir Twitter kullanıcısının %100’e yakın bir oranda tespit edilebileceği belirtiliyordu.Yabancı kaynaklara karşı istihbarat toplamanın, terörle mücadele ve ulusal çıkarlar için önemli olduğu bir gerçek. Ancak CIA tarafından desteklenen bu tür izleme teknolojilerinin, yerel güvenlik güçleri tarafından ülke içindeki aktivist grupları izlemede de kullanıldığı ortaya çıkmış durumda.
In-Q-Tel’in sosyal medya analizleri yapması için Palantir adlı şirkete yatırım yaptığı, 2011 yılında LulzSec adlı hacker grubu tarafından ortaya çıkarılmıştı. Üstelik bu şirketten, ABD Ticaret Odası’ndaki muhalifler, sendikalar ve diğer aktivistleri takip etmesi istenmişti. Bugün 1 milyar dolarlık değere ulaşan Palantir, CIA’ye ait In-Q-Tel şirketiyle ilişkisinin ortaya çıkmasının ardından, olaydan uzaklaşmıştı.
Ancak bugün In-Q-Tel tarafından desteklenen şirketler bu uygulamayı açıkça destekliyor. Örneğin Geofeedia, faaliyetlerini çevre örgütü Greenpeace aktivistlerine, öğrenci gösterilerine, asgari ücret savunucularına ve diğer siyasi muhalif hareketlere yöneltmiş durumda. ABD’nin Oakland, Chicago, Detroit ve diğer önde gelen belediyeleri, Geofeedia ile iletişime geçerek hizmet satın almayı sürdürüyor.
Geofeedia’nın direktörlerinden Lee Guthman, Black Lives Matter protestolarındaki şiddet potansiyelini, insanların Twitter’dan attıkları mesajları izleyerek belirleyebildiğini söylüyor. Şirket, bazı ifadelere “olumlu” ya da “olumsuz” etiketi konularak bu sistemi kullandığını belirtiyor.
Kişisel verilerin korunmasını savunan kuruluşlar ise bu tür yargılamaların artışını endişeyle karşılıyor. Amerikan Sivil Haklar Birliği avukatlarından Lee Rowland, “Özel şirketler kullandıkları algoritmalar ile bir tehdit skoru belirlerse ve bazı kişileri hedef haline getirirse bunun önünü alamazsınız. Bu algoritmayı kullanarak insanları düşüncelerine, dinine ve ırkına göre yasalara aykırı şekilde hedef haline getirebilirsiniz” uyarısında bulunuyor.
Rowland, devlet kuruluşlarının insanlar hakkında dosyalama yapmak için artan şekilde teknoloji şirketleri ile işbirliğine gitmelerinin de endişe yarattığına dikkat çekiyor.
(www.theintercept.com)
